Սեռական ճանապարհով փոխանցվող ինֆեկցիաներ (Sexually transmitted infections)

2017/06/27

Սեռական ճանապարհով փոխանցվող ինֆեկցիաները տարածված են ամբողջ աշխարհում: Փոխանցման ուղին սեռական հարաբերությունն է (հեշտոցային, բերանային կամ անալ):

Կան մի շարք ՍՃՓԻ-ներ, որոնցից են.

 

  • բակտերիալ (խլամիդիա, գոնոռեա, սիֆիլիս և այլն),
  • սնկային (Candidiasis),
  • վիրուսային,
  • հեպատիտ A (Hepatitis A). փոխանցման ուղին` բերանի և կղանքի միջոցով,
  • հեպատիտ B (Hepatitis B). փոխանցման ուղին` թքի և սեռական արտազատուկի միջոցով,
  • հեպատիտ C, D (Hepatitis C, D). հազվադեպ են փոխանցվում սեռական ճանապարհով,
  • հերպես 1, 2 (Herpes simplex 1, 2). փոխանցման ուղին` մաշկի և լորձաթաղանթի միջոցով,
  • մարդու պապիլոմովիրուս (Human Papillomavirus, HPV). փոխանցման ուղին` մաշկի և լորձաթաղանթի միջոցով, երբեմն կարող են առաջացնել սեռական գորտնուկներ,
  • մարդու իմունոդիֆիցիտային վիրուս (Human Immunodeficiency Virus, HIV), փոխանցման ուղին` սերմի, արյան, կրծքի կաթի և սեռական արտազատուկի միջոցով,
  • մոլյուսկ (Molluscum contagiosum virus). սերտ շփման միջոցով
  • նախակենդանիներ (Protozoal), տրիխոմոնիազ (Trichomoniasis),
  • պարազիտներ (Protozoas). քոս (Scabies):

Ստորև ներկայացնում ենք սեռական ճանապարհով փոխանցվող հավանական ինֆեկցիաներն ու նրանց վարակման ուղիները.

ՍՃՓԻ

1

2

3

4

5

6

7

8

Կոկորդի խլամիդիա (Throat chlamydia)  

+

           
Կոկորդի գոնոռեա (Throat gonorrhea)  

+

           
Հերպես (Herpes)

+

+

+

+

+

+

+

 
Մարդու պապիլոմովիրուս (HPV)

+

+

+

   

+

+

 
Սիֆիլիս (Syphilis)

+

+

 

+

 

+

+

 
Խլամիդիա(Chlamydia)

+

   

+

 

+

+

 
Գոնոռեա (gonorrhea)

+

   

+

 

+

+

 
Ցայքի ոջիլ (Crab louse)

+

       

+

+

 
Քոս (Scabies)

+

       

+

+

 
Հեպատիտ B (Hepatitis B)

+

       

+

+

 
Մարդու պապիլոմավիրուս (HIV)

+

       

+

+

 
Տրիխոմոնիազ (Trichomoniasis)

+

             
Ամիոբա (Amebiasis)              

+

Cryptosporidiosis              

+

Giardiasis              

+

Հեպատիտ A (HepatitisA)              

+

Շիգիլիոզ (Shigellosis)              

+

Հեպատիտ C  (HepatitisC)

+

         

+

 

1. հեշտոցային,
2. բերանային (երբ տղամարդն է կատարում),
3. բերանային (երբ կինն է կատարում),
4. բերանային (երբ տղամարդուն են կատարում),
5. բերանային (երբ կնոջն են կատարում),
6. անալ (ակտիվ),
7. անալ (պասիվ),
8. լեզու-հետանցքային:


ՍՃՓԻ ախտաբանաֆիզիոլոգիական ճանապարհն համարվում է առնանդամի, հեշտոցի, ուղիղաղիքի և միզուղիների լորձաթաղանթի հետ շփումը: Ավելի քիչ, սակայն նույնպես վարակման ուղի են համարվում բերանի խոռոչի, կոկորդի և շնչուղիների լորձաթաղանթները: Հետևաբար, սեռական արտազատուկի աննշան շփումն անգամ վերոնշյալ լորձաթաղանթներին համարվում է ինֆեկցիայի փոխանցման պատճառ: Ընդունված է կենտրոնանալ միայն հեշտոցային սեռական հարաբերությունից հետո առաջացած ինֆեկցիաների վրա, սակայն, միաժամանակ, պետք է ամրագրել, որ ավելի հեշտ է ինֆեկցիայի անցումը բերանից` սեռական օրգաններ, և` հակառակը: Երբեմն մաշկի շփումն է համարվում փոխանցման ուղի, և սա տեղի է ունենում հատկապես հերպեսի և պապիլոմաների ժամանակ: Իրավամբ ՍՃՓԻ փոխանցվում են տարբեր տեսակի սեռական հարաբերությունների ժամանակ, սակայն, այնուհետև փոխանցման ուղին կարող է փոխվել: Օրինակ. մարդկային իմունոդիֆիցիտային վիրուսով վարակը տեղի է ունենում սեռական հարաբերության հետևանքով, այնուհետև կինը կարող է վարակել իր երեխային հղիության կամ կրծքով կերակրելու ժամանակ: Շատ կարևոր է ուշադրություն դարձնել այն փաստին, որ ոչ բոլոր ՍՃՓԻ ունեն ախտանշաններ: Որոշ ինֆեկցիաներ լինում են անախտանիշ և այս ժամանակաշրջանը կարող է նպաստել վարակի տարածմանը: Չբուժված ՍՃՓԻ կարող են առաջացնել քրոնիկական պրոստատիտ և անպտղություն: Յուրաքանյուր ինֆեկցիա ունի իր գաղտնի շրջանը, որի ընթացքում սեռական հարաբերությունը նույնպես համարվում է փոխանցիկ: Անախտանիշ կարող են լինել խլամիդիան, գոնոռեան, սիֆիլիսը, տրիխոմոնիազը և հերպեսը:

 

Կանխարգելման համար խորհուրդ է տրվում.

 

  • օգտագործել պահպանակներ,
  • խուսափել պատահական սեռական հարաբերություններից,
  • բուժել անախտանիշ սեռական ինֆեկցիաները,
  • ստուգել զուգընկերոջ մոտ սեռական ինֆեկցիաների առկայությունը,
  • կատարել պատվաստումներ (հեպատիտ A, B-ի դեպքում),
  • խուսափել սեռական հարաբերությունից` սեռական օրգանների շրջանում բաց վերք լինելու դեպքում: